16/26 Czy uważasz, że w przyrodzie jest jeszcze wiele nieodkrytych wodnych i bagiennych roślin? Na którym kontynencie mogą być potencjalnie największe możliwości odkrycia nowych roślin?
Naczyniowe rośliny wodne i bagienne – jak sama nazwa wskazuje – występują w najbardziej niedostępnych miejscach rozpatrywanych zarówno w skali mikro (stanowisko, siedlisko) jak i makro (region geograficzny). To jest powodem, że wiele gatunków jest jeszcze nieodkrytych. Proszę zwrócić uwagę, iż wraz z postępującą eksploracją miejsc dotąd niedostępnych, w ostatnich latach opisywane są nowe gatunki australijskich aponogetonów (Aponogeton) czy zwartek (Cryptocoryne) zasiedlających strumienie tropikalnych lasów Półwyspu Indochińskiego i wysp Archipelagu Malajskiego. Prawdopodobnie roślin wodnych i bagiennych opisywanych jest znacznie więcej, jednakże do nas docierają wiadomości o takich, których krewniacy już są obecni w naszych akwariach i których rodzaje są przedmiotem prowadzonych badań taksonomicznych.

W mojej ocenie dwa kontynenty są potencjalnym miejscem odkrywania nowych gatunków roślin. Pierwszym z nich jest Ameryka Południowa z jej niedostępną w dalszym ciągu Amazonią (dopiero w 1996 roku polski eksplorator Jacek Pałkiewicz zlokalizował źródła Amazonki) oraz bagnami dorzecza Parany. Drugi to Afryka. Tu wskazał bym jej okołorównikowe obszary (poczynając od Nigerii na północy a na Angoli i Tanzanii na południu kończąc) niedostępne od wielu lat z powodu toczących się tam wojen lub nieufności tubylców do wszelkiego rodzaju wypraw organizowanych przez ludzi z zewnątrz. Także bardziej przyjazne pod tym względem miejsca są trudno dostępne z powodu ich rozległości i niebezpiecznych zwierząt w nich żyjących. Takim obszarem są Bagna Okawango w północnej Botswanie, rozciągające się na obszarze 22 tys. km2 i zajmujące całą śródlądową deltę rzeki Okawango mającej swój koniec na pustyni Kalahari. To samo dotyczy błot i mokradeł w tropikalnych lasach Afryki na północ od Zatoki Gwinejskiej.

Myslíš si, že v přírodě je ještě hodně dosud nepopsaných vodních nebo bahenních rostlin? Na jakém kontinentu může být největší potenciál k nalezení nových rostlin?
Cévnaté rostliny vodní a bahenní – jak napovídá samotný název – se vyskytují v nejhůře dostupných místech z pohledu jak mikro (pozice, stanoviště) tak i makro (geografický region). To je důvod, proč je ještě hodně druhů neobjevených. Všimněte si, že s postupujícím zkoumáním dosud nepoznaných míst jsou popisovány jako nové rostliny australské aponogetony (Aponogeton) nebo kryptokoryny (Cryptocoryne), vyskytující se v potocích tropických lesů Indočínského poloostrova a Malajských souostroví. Pravděpodobně je popsaných vodních a bahenních rostlin o mnoho více, ale k nám se dostávají informace o takových, jejichž příbuzní jsou již v našich akváriích a o druzích, které jsou vědecky zkoumány a provádí se taxonomické výzkumy.

Podle mého názoru jsou dva světadíly možným místem na objevování nových druhů rostlin. První z nich je Jižní Amerika a její částečně nedostupná Amazonie (teprve r.1996 polský badatel Jacek Pałkiewicz lokalizoval prameny Amazonky) a močály v povodí Paraná. Druhý je Afrika. Tady bych vybral rovníkové oblasti (začínajíc od Nigérie na severu, a konče u Angoly a Tanzánie na jihu), které jsou nedostupné mnoho let buď z důvodů válek nebo nedůvěře místních k výpravám cizinců. Také velmi příznivá z tohoto pohledu jsou místa obtížně dostupná z důvodů jejich rozlehlosti a žijících tam nebezpečných zvířat. Takovou oblastí jsou bažiny Okawanga v severní Botswaně, rozkládající se na ploše 22 tis. km2 a zabírající celou středozemní deltu řeky Okawango, která má svůj počátek v poušti Kalahari. To samé se týká bažin a mokřadů v tropických lesích Afriky na sever od Guinejského zálivu.

17/26 Kolekcja roślin wodnych i bagiennych, znajdującą się we Wrocławiu, nie tylko z punktu widzenia akwarysty jest wyjątkowa. Czy znasz jeszcze jakieś inne miejsce, dokąd byłoby warto się udać, by je jeszcze zobaczyć?
Oczywiście. Dla miłośników krajowych roślin wodnych i bagiennych polecam największą europejską, a być może i w świecie, kolekcję w Instytucie Botaniki Czeskiej Akademii Nauk w Třebon. Wszelkie informacje na jej temat można znależć tutaj: Sbírka VODNÍCH MOKŘADNÍCH ROSTLIN Botanický ústav, Úsek ekologie rostlin, Akademie věd ČR Botanický ústav, Úsek ekologie rostlin, Akademie ved ČR,Dukelská 135, Třeboň 379 82 Dukelská 135, Třeboň 379 82 . Jest się czym zachwycić. Przy okazji radzę spróbowąć zmieszanego pól na pół jasnego i ciemnego lokalnego piwa Bohemia Regent Premium.

Warte obejrzenia są: bardzo ładnie urządzona, niewielka kolekcja roślin wodnych i błotnych strefy umiarkowanej, jedna z największych europejskich kolekcji bagiennych roślin mięsożernych, ładna szklarnia z Victorioa amazonica, tropikalnymi grzybieniami i epifitami oraz kilkanaście akwariów znajdujące się w Ogrodzie Botanicznym w Libercu (fot. poniżej).

U zachodnich sąsiadów polecam ogród botaniczny w Berlin-Dahlem (akwaria, "Victoria", oraz kolekcja na wolnym powietrzu roślin bagiennych i torfowiskowych) oraz München-Nymphenburg ("Victoria", szklarnia z roślinami wodnymi i mięsożernymi w której znajduje się 15 akwariów).

Sbírka vodních a bahenních rostlin, nejen z pohledu akvaristy, je ve Wroclawi jedinečná, řekl bych, že i světově unikátní. Víš ještě o nějakém jiném místě, kam by stálo za to se jet ještě rozhodně podívat?
Samozřejmě. Milovníkům místních (národních) vodních a bahenních rostlin doporučuji největší evropskou a možná i světovou sbírku v Botanickém ústavu Akademie věd v Třeboni (http://www.butbn.cas.cz/... ). Je co obdivovat. Při té příležitosti doporučuji vyzkoušet místní řezané pivo Bohemia Regent Premium.

Za prohlídku stojí velmi pěkně zařízená menší sbírka vodních a bahenních rostlin mírného pásma, jedna z největších evropských sbírek masožravých (bahenních) rostlin, krásný skleník s Victoria amazonica, tropickými lekníny a epifyty a několik akvárií, které se nachází v botanické zahradě v Liberci (viz. foto níže).

U západních sousedů doporučuji botanickou zahradu v Berlíně-Dahlemu (akvária, "Viktorie" a venkovní sbírka bahenních a rašeliništních rostlin) a Mnichově-Nymphenburgu ("Viktorie", skleníky s vodními a masožravými rostlinami, ve kterých se nachází 15 akvárií).

18/26 Gdybyś miał początkującym akwarystom - przyszłym hodowców i miłośnikom roślin wodnych poradzić, od czego zacząć, jak to zrobić, co byś im powiedział?
Rozmowę zacząłbym od uzmysłowienia adeptom akwarystyki poczucia odpowiedzialności za zbiornik, czyli przekazania, że akwarium to ciągły obowiązek, wymagający poświęcenia nieco wolnego czasu. Jeśli przy tym nie będziemy odczuwać przyjemności to nie warto przygody z akwarystyką zaczynać. Starałbym się im wytłumaczyć, że muszą posiadać podstawowy chociażby zakres wiedzy o biologii roślin, ryb i chemii wody. Pokazałbym na kilku przykładach, że dysponując pewnym zasobem wiedzy, piękne akwarium można zrobić używając najbardziej popularnych roślin oraz wskazałbym na akwarystyczne portale w Internecie, jako najbardziej dostępne źródło inspiracji, wiedzy, kontaktów i forum dyskusyjne na różne tematy, których realizacja sprawia nam kłopoty w praktyce.

Kdybys měl začínajícím akvaristům – budoucím pěstitelům a milovníkům vodních rostlin doporučit, čím začít, "jak na to", co bys jim řekl?
Na začátku bych začínajícím akvaristům řekl, aby si uvědomovali svoji odpovědnost za akvárium, že je to stálý závazek, který vyžaduje obětování nějakého volného času. Jestli při tom nebudeme cítit potěšení, tak nemá smysl dobrodružství s akvaristikou vůbec začínat. Snažil bych se jim vysvětlit, že musí mít alespoň základní znalosti o biologii rostlin, ryb a chemizmu vody. Ukázal bych jim na několika příkladech, že když budou mít základy znalostí, že je možné vytvořit krásné akvárium i s použitím nejoblíbenějších rostlin a poukázal bych na akvaristické portály na internetu, jako nejsnáze dostupný zdroj inspirace, znalostí, kontaktů a diskusní fóra na různá témata, kde jim prakticky pomohou s problémy při jejich realizaci.

19/26 Jakie są najczęstsze błędy podczas uprawy roślin w zbiornikach, jak ich można ewentualnie uniknąć?
Najczęściej popełniane błędy przy uprawie roślin, przez mało doświadczonych akwarystów to:
1. niedocenianie roli prawidłowego oświetlenia akwarium (odpowiednia jego intensywność, jakość w sensie występowania różnych długości fal świetlnych oraz długość dnia świetlnego),
2. nie przywiązywanie uwagi do wymagań poszczególnych roślin w stosunku do jakości wody, a niekiedy i podłoża (np. nieomal wszystkie gatunki Vallisneria nie tolerują obecności torfu w podłożu),
3. brak dostarczania dwutlenku węgla w akwariach z twardą, alkaliczną wodą (regulacja pH i podnoszenie zawartości dostępnego dla roślin węgla zawartego w wodorowęglanach),
4. brak uzupełniania dwutlenku węgla w roślinnych mocno zarośniętych akwariach,
5. hodowla ryb które często podskubują młode, szczytowe pędy roślin.
6. nadmierna wiara w bezpieczne działanie środki glonobójcze względem roślin wyższych jakie uprawiamy w akwarium.
7. utrzymywanie zbyt wysokiej temperatury wody (bo taką potrzebują hodowane ryby) przy niedostatku światła i dwutlenku węgla w akwarium.

Jaké jsou nejčastější chyby při pěstování rostlin v nádržích, a jak se jich případně vyvarovat?
Nejčastější chyby při pěstování rostlin, pro nezkušené akvaristy jsou:
1. podcenění role řádného osvětlení akvária (jeho odpovídající intenzita, kvalita, ve smyslu různých vlnových délek světla a délku dne/doby svícení).
2. nepřikládání významu potřeb jednotlivých rostlin ve vztahu ke kvalitě vody, a někdy i substrátu (například téměř všechny druhy Vallisneria nemají rády výskyt rašeliny v substrátu).
3. nedostatek přidávání CO2 v akváriích s tvrdou vodou, zásaditou vodou (regulace pH a zvyšování pro rostliny dostupného CO2).
4. nedoplňování CO2 v silně zarostlých akváriích.
5. chovu ryb, které často vyškubávají mladé vrcholové výhonky rostlin.
6. nadměrná důvěra v bezpečné provozování prostředků proti řasám vzhledem k vyšším rostlinám, které pěstujeme v akváriu.
7. udržování příliš vysoké teploty vody (třeba proto, že takovou vyžadují chované ryby), při nedostatku světla a oxidu uhličitého v akváriu.