Pokračování článku
ČLÁNEK: Wroclaw - Dr. Ryszard Kamiński v království vodních a bahenních rostlin – I..

11/26 Ryszardzie, sądzisz, że rośliny akwariowe hodowane na "agarze" w kulturach in vitro (ostatnio np. produkty znanej na całym świecie firmy Tropica) mają w akwarystyce perspektywę? Jakie są jej główne korzyści w porównaniu do klasycznie hodowanych w sposób submersyjny lub emersyjny? Czy są jakieś problemy z aklimatyzacją roślin uprawianych w laboratorium w zbiornikach? W jaki sposób można je najlepiej zaklimatyzować, tzn. przenieść do hodowli submersyjnej?
Na to pytanie odpowiem nieco przewrotnie. W początku lat 80-tych ub. wieku w naszym ogrodzie prowadziliśmy badania nad rozmnażaniem rzadkich roślin akwariowych (rodz. Echinodorus, Aponogeton) w sterylnych kulturach in vitro (Kukułczanka K. and others. 1980. In vitro culture of aponogeton. TFH 29/1:36-39. Kromer K., Kamiński R., 1986. Die Vermehrung einiger wasserpflanzen gattungen in vitro. Aqua Planta. 1: 3–5) oraz aklimatyzacją, czyli przygotowaniem rozmnożonych roślin do uprawy emersyjnej i submersyjne. Rośliny aklimatyzowaliśmy w szklarniach – tak jak się obecnie to czyni w wielkotowarowych ogrodnictwach – przygotowując je do upraw emersyjnych oraz wysadzaliśmy bezpośrednio do płytkich akwariów, w których były uprawiane już inne rośliny. Aponogetony przyjmowały się doskonale w akwariach, w przypadku żabienic procent wypadów był podobny w obydwu metodach bez względu na to czy rośliny rozmnażano w pożywkach stałych (agarowych) czy płynnych. Roślina na pożywce stałej rośnie emersyjne w 100% wilgotności. Roślina na pożywce płynnej rośnie pływając w niej.

W oparciu o to, należy odpowiedzieć twierdząco na postawione pytanie; rośliny hodowane na żelu (produkowane przedtem przez firmę Tropica, a teraz także przez inne firmy) mają dużą perspektywę w akwarystyce, szczególnie w przypadku akwariów japońskich. Szczególnie dotyczy to gatunków niskich pierwszego planu i elodeidów (roślin długołodygowych) gdy obsadzamy takimi roślinami nowo urządzane akwaria, w których możemy powoli podnosić poziom wody (od zera do pełnej głębokości). Niewątpliwą korzyścią jest tańszy zakup dużej ilości młodych sadzonek roślin pozwalających na obsadzenie większej powierzchni akwarium. Jakie rośliny dostępne są na rynku, jaka się je sadzi i jak w czasie przebiega wzrost roślin można zobaczyć w internecie pod adresem: http://www.roslinyakwariowe.pl/... .
Poniżej fotograficzny skrót tego procesu (za zgodą właściciela strony).
W przypadku obsadzania funkcjonujących już, głębszych akwariów polecam jednak rośliny duże, wyrośnięte.

Ryszarde, myslíš si, že akvarijní rostliny pěstované meristémovými kulturami na agaru (v poslední době např. produkty světoznámé firmy Tropica) mají v akvaristice perspektivu? Jaké jsou jejich hlavní výhody oproti rostlinám pěstovaným klasickým submerzním nebo emerzním způsobem? Jsou nějaké problémy při aklimatizaci "laboratorně" pěstovaných rostlin v nádržích? Jak je nejlépe aklimatizovat, tj. převést do submerzního pěstování?
Na tuto otázku odpovím poněkud opačně. Na počátku 80. let minulého století jsme v naší zahradě prováděli výzkum rozmnožování vzácných akvarijních rostlin (rody Echinodorus, Aponogeton) ve sterilních kulturách in vitro a jejich přizpůsobení, čili přípravu namnožených rostlin k emersnímu i submersnímu pěstování (Kukułczanka K. and others. 1980. In vitro culture of aponogeton. TFH 29/1:36-39. Kromer K., Kamiński R., 1986. Die Vermehrung einiger wasserpflanzen gattungen in vitro. Aqua Planta. 1: 3–5). Rostliny jsme přizpůsobili ve sklenících – tak jak se to nyní provádí v pěstírnách akvarijních rostlin – připravili je k emersnímu pěstování a také jsme je vysadili přímo do mělkých akvárií , ve kterých již byly pěstované jiné rostliny. Aponogetony se ujímaly ideálně v akváriích, v případě šípatkovců bylo procento ztrát podobné v obou metodách bez ohledu na to jestli byly rostliny množeny v gelu (agaru) nebo ve vodě (živném roztoku). Rostliny v gelu rostou emersně ve 100% vlhkosti. Rostliny ve vodě rostly tak, že v ní plavaly.

Na základě tohoto musíme odpovědět kladně na postavenou otázku, že rostliny pěstované v gelu (dříve produkované firmou Tropica a nyní již i dalšími firmami) mají velkou perspektivu v akvaristice, zejména v případě japonských akvárií. Týká se to zejména rostlin popředí a elodeidů (stonkovek), kdy osazujeme takovými rostlinami nově zakládaná akvária, ve kterých můžeme postupně zvyšovat hladinu vody (od nuly do plné hloubky). Určitou výhodou je levnější nákup většího počtu mladých sazenic, dovolující osázení větší části povrchu dna akvária. Jaké jsou běžně dostupné rostliny na trhu a jak se sází a jak probíhá růst v čase můžeme vidět na internetu zde: http://www.roslinyakwariowe.pl/... . Výše jsou fotky tohoto procesu (se souhlasem majitele stránek).

V případě osázení fungujících, hlubších akvárií, ale doporučuji rostliny větší, vzrostlé.

12/26 Gdyby ktoś poprosiłby Cię o pomoc w walce z glonami, przykładowo glonami Audouinella, co byś im polecił? W jaki sposób wytworzyć i uprawiać zbiornik, żeby nie występowały tam glony? Czy to jest w ogóle możliwe?
Glony są nieodłączną częścią przyrody. Jest to olbrzymia grupa jedno- i wielokomórkowych organizmów, o bardzo szerokim spektrum występowania, rozmnażające się m.in. przy pomocy mikroskopijnych zarodników obecnych także w wodzie wodociągowej i deszczowej.
Czy jest możliwe urządzenie zbiornika wodnego bez glonów?

Mogłoby się wydawać, że teoretycznie na krótki czas tak. Założone nowe akwarium, pozbawione ryb, z preparowanymi termicznie podłożami firmy ADA lub prażonymi żwirkami, zalane wodą z filtra odwróconej osmozy uzdatnionej następnie stosownymi nawozami, w którym posadzono rośliny rozmnożone in vitro na żelu jest nieomal sterylne. Ale tylko "nieomal" i w pierwszej fazie jego trwania. Praktycznie jest to sztuka niemożliwa.

Wraz ze starzeniem się takiego akwarium, wzrastaniem stężenia substancji mineralnych w wodzie i zbieraniem się substancji organicznych w podłożu (szczątki obumarłych roślin, odchody ryb) zmieniają się warunki na bardziej korzystne dla rozwoju glonów i często, przy naszej biernej postawie, dochodzi do nadmiernego ich rozwoju. Jednokomórkowe organizmy powodujące zakwity wody, nitkowate zielenice i tworzące plechy sinice są względnie łatwe do usunięcia mechanicznego lub ograniczenia ich rozwoju (skokowa zmiana parametrów wody w kierunku obniżenia pH, zawartości substancji organicznych i mineralnych, zmiana reżimu oświetlenia poprzez zacienienie akwarium na kilka dni, zastosowanie lamp UV etc.). Duże problemy pojawiają się przy zaatakowaniu zbiornika przez krzaczkowate krasnorosty z rodzaju Audouinella i Compsopogon. Porastają one liście roślin (szczególnie te bardziej sztywne i trwałe), kamienie, korzenie oraz szyby akwarium. Masowo występujące są dla wielu gatunków roślin zabójcze; poza tym są nieestetyczne Zazwyczaj są przywlekane wraz z roślinami lub z wodą z innych akwarium, w której znajdują się ich zarodniki lub mikroskopijnej wielkości fragmenty nici. Ich rozmnażaniu się i wzrostowi sprzyja "stara woda" o dużym stężeniu produktów przemiany ryb i rozpuszczonych soli oraz prawdopodobnie ruch wody – często można zaobserwować ich zagęszczenie w miejscach o wyraźnym ruchu wody tworzonym np. przez filtr.

Należy wczas usunąć glony z powierzchni trwałych (szkło, kamienie etc), bezlitośnie usunąć liście roślin zatakowane przez glony, wymienić wodę w akwarium i pilnować częstej jej wymiany niedopuszczając do wzrostu stężenia soli mineralnych i produktów przemiany materii wydzielanych przez ryby (ewentualnie zredukować także liczbę ryb w zbiorniku), wzbogacać wodę w CO2 (literatura podaje, że glony te reagują negatywnie na obniżenie pH i podwyższoną zawartość wodorowęglanów). Krasnorosty są także zjadane przez niektóre ślimaki (prawdopodobnie z rodzaju Pomacea). Jeżeli konsekwentne, łączne stosowanie przez 2–4 miesięcy podanych wyżej sposobów okaże się nieskuteczne, to ozostaje nam wyrzucenie roślin, opróżnienie i odkażenie akwarium jego wyposażenia i dekoracji oraz założenie akwarium od nowa.

Kdyby se Tě někdo zeptal, jak bojovat s řasami, třeba štětičkovou řasou, co bys mu doporučil? Jak vytvořit a provozovat nádrž, aby se tam nevyskytovaly řasy? Je to vůbec možné?
Řasy jsou nerozlučnou částí přírody. Je to obrovská skupina jedno- i vícebuněčných organizmů, s velmi širokým spektrem výskytu, rozmnožující se mimo jiné s pomocí mikroskopických zárodků, existujících také ve vodovodní nebo dešťové vodě. Jestli je možné provozovat akvárium bez řas?

Mohlo by se zdát, že teoreticky na krátký čas ano. Nově založené akvárium, bez ryb, s tepelně zpracovanými substráty firmy ADA nebo praženými štěrky, zalité vodou z filtru reverzní osmózy obohacené následně hnojivy, ve kterém budou zasazené rostliny in vitro z gelu bude téměř neomylně sterilní. Ale pouze "téměř" v první fázi jeho existence.

Prakticky je to umění nemožného. Současně se stárnutím takového akvária, se vzrůstem koncentrace minerálních látek (hnojiv/prvků) a hromaděním se organických zbytků ve dně (zbytky odumřelých rostlin, výkaly ryb/detrit/) mění prostředí na více výhodné pro řasy a často s naší pasivitou (nepravidelnou údržbou), dochází k jejich nadměrnému rozvoji. Jednobuněčné organizmy způsobující zákaly vody, vlasové řasy a sinice je relativně snadné mechanicky odstranit nebo omezit jejich růst (skoková změna parametrů vody ve smyslu snížení pH, obsahu organických a anorganických látek, změna režimu osvětlení i zatemnění akvária na několik dní, použití UV lamp, atd.). Velké problémy se objevují při objevení keříčkových porostů druhů Audouinella i Compsopogon. Porůstají listí rostlin (zvláště ty více tuhé a odolné), kameny, kořeny a také skla akvária. Hromadný výskyt je pak pro hodně rostlin smrtící, kromě toho jsou neestetické. Obvykle jsou zavlečeny spolu s novými rostlinami s vodou z jiných akvárií, ve které se nachází jejich zárodky nebo mikroskopické kousky vlasových řas. Jejich rozvoj podporuje "stará voda" s vysokým obsahem detritu a rozpuštěných prvků a také pravděpodobně pohyb vody – často si můžeme všimnout jejich zahuštění v místech s výrazným pohybem vody, tvořeném např. filtrem.

Je potřeba včas odstranit řasy z pevných povrchů (sklo, kameny, apod.), nelítostně odstranit napadené listy rostlin, vyměnit vodu v akváriu a hlídat její častou výměnu a nedopustit zvyšování obsahu látek (minerálních solí/prvků) a detritu (výkalů ryb/produktů vylučovaných rybami) (eventuálně je možné snížit počet ryb v akváriu), sytit vodu CO2 (literatura uvádí, že řasy negativně reagují na snížení pH a zvýšený obsah uhličitanů). Řasy také bývají konzumovány některými šneky (pravděpodobně rodu Pomacea). Jestli byly výše uvedené metody zodpovědně dodržované během 2-4 měsíců a ukáže se, že nepomohly, nezbude nám než vyhodit rostliny, vyprázdnit a vyčistit (vydensifikovat) akvárium a dekorace a založit akvárium znovu.